در سال 1830 هنری دلابیچ، یک دیرینه شناس انگلیسی با کشیدن مقاله ای به نام “Dorset the Elder” تصویری از اقیانوس دوره مزوزوئیک ارائه کرد. در این نقاشی او یک خزنده دریایی گردن دراز را با گلویش بین آرواره های یک ایکتیوسور ترسناک به تصویر کشید.
تقریباً دو قرن بدون شواهد مستقیم از گردن زدن موجودی که در نقاشی دلابیچ به تصویر کشیده شده است، می گذرد. اما مطالعه ای که هفته گذشته در مجله Cornet Biology منتشر شد، شواهد تاریک و نادری ارائه می دهد که شکارچیان باستان گردن کشیده خزندگان دریایی ماقبل تاریخ را به عنوان یک هدف وسوسه انگیز می دیدند.
حیوان سر بریده که گردنش در جریان حمله شکارچیان از وسط بریده شد، متعلق به گونه Tanystropheus است. یک خزنده دریایی که می تواند تا 6 متر طول داشته باشد و 237 تا 247 میلیون سال پیش زندگی می کرده است. این خزنده یک شکارچی کمین بود که در دوران تریاس میانه از ماهی و ماهی مرکب در باتلاق های گرمسیری تغذیه می کرد.
تانیستروفئوس گردن بسیار بلندی داشت که در برخی موارد سه برابر طول آن بود. بقایای این حیوان سر بریده در سایت فسیلی Monte San Giorgio واقع در مرز سوئیس و ایتالیا کشف شد. این منطقه دارای مخزن عظیمی از حیات دریایی متعلق به دوران تریاس میانه است.
استیون اسپیکمنیک دیرینه شناس مهره داران در موزه دولتی تاریخ طبیعی در اشتوتگارت، آلمان، دو گونه مختلف از Tanystropheus را مطالعه کرد. یکی از این گونه ها متعلق به T. hydra و دیگری متعلق به T.longobardicus بود که گونه ای کوچکتر به طول 1.5 متر بود. این مطالعه بخشی از پایان نامه دکترای Speakman در موزه دیرینه شناسی دانشگاه زوریخ بود.
نگاه دقیق تر به فسیل ها نشان داد که گردن آنها شکاف خورده است و برخی از این مهره داران آثار گازگرفتگی واضحی روی بدن خود داشتند. اسپیکمن و یودالد مجالدیرینه شناس دیگری از موزه ایالتی تاریخ طبیعی در اشتوتگارت، آثار گزش و شکستگی استخوان را بر روی بقایای تانیستروفئوس بررسی کرد تا بفهمد چه اتفاقی برای این موجودات باستانی افتاده است.
یافته ها نشان می دهد که دو تا از حیوانات مورد آزمایش توسط شکارچی دیگری مورد حمله قرار گرفته اند. به نظر می رسد این شکارچی گردن دراز تانیستروفئوس را به عنوان نقطه ضعف بدن خود هدف گرفته است.
اسپیکمن به LiveScience گفت، آنها دو سوراخ دندان را درست در جایی که گردن خزنده شکسته بود، پیدا کردند. به گفته وی، گردن حیوان روی یک سطح مورب صاف شکسته شده است. تابلویی که نشان می دهد گردن در اثر حمله گاز بریده شده است. اسپیکمن افزود: «چند لقمه اول ممکن است به استخوان نخورده باشد. اما با توجه به حضور شکارچیان بزرگ در آن محیط، کاملاً قابل قبول است که یک شکارچی بزرگ گردن را در یک حرکت گاز بگیرد».
هیچ اثری از اجساد در محل فسیل وجود نداشت. اما سرها و آنچه از گردن باقی مانده به خوبی حفظ شده است. این نشان می دهد که شکارچی گردن های بلند تانیستروفیوس را هدف قرار داده است تا بتواند اهداف خود را خیلی سریع بکشد و بدن گوشتی آنها را جشن بگیرد.
لیست قاتلان احتمالی
چه حیوانی می تواند شکارچی را از کمین بکشد؟ به گفته Speakman، تنوع بسیار زیاد منطقه Monte San Giorgio به این معنی است که ما با لیست قابل توجهی از قاتلان بالقوه روبرو هستیم. با اندازه گیری فاصله بین سوراخ های دندان، دانشمندان می توانند اندازه نیش را با شکارچیان بزرگی که در آن زمان در آن منطقه زندگی می کردند، مقایسه کنند.
با در نظر گرفتن این موضوع، محققان به فهرست نهایی مظنونان رسیدند: Cymbospondylosis boxeri (Cymbospondylus buchseri) که یک ایکتیوسور بزرگ اولیه بود و می توانست تا 5.5 متر رشد کند. دوم، یک خزنده بزرگ به نام Notosaurus giganteus (نوتوزاروس غول پیکر) که احتمالاً تا 7 متر رشد کرده و سومی Haloticosaurus Zollingeri (Helveticosaurus zollingeri) یک شکارچی مرموز به طول 3.6 متر با اندام های جلویی قدرتمند، دمی انعطاف پذیر و پوزه ای قدرتمند و دندانه دار.
محققان می گویند اگرچه گردن دراز تانیستروفئوس نقطه ضعف این حیوان بود. خزندگان تقریباً 175 میلیون سال با گردن دراز و سفت دوام آوردند. نکته ای که نشان می دهد این قسمت از بدن در دوره تریاس نقش مهمی داشته است.
به گفته Speakman، وجود دو گونه مختلف از Tanystropheus با اندازه ها و عادات غذایی متفاوت در Monte San Giorgio نشان می دهد که گردن بلند و سفت آنها چند منظوره بوده است. او می افزاید: «ما فکر می کنیم سرهای نسبتا کوچک و گردن های بلند به تانیستروف کمک کرد تا به طعمه خود حمله کند. زیرا در آب با دید کم، تشخیص این سر برای هر طعمه ای دشوار بود. آنها همچنین با ماندن در آب های کم عمق بیشتر اوقات از شکارچیان بزرگ جلوگیری می کنند.